Armenië, ze stond niet eens op mijn lijstje om heen te gaan. Toch werd ik aangespoord om het te overwegen. Niet omdat ze nou zo mooi is; de Armenen zijn wat Armenië zo bijzonder maakt.
Er bleek geen woord van te zijn gelogen, in de korte tijd dat ik er was werd mijn hart geraakt door dit kleine, veerkrachtige land. Getekend, pijnlijk, maar prachtig.
1. Je houdt van uitdagingen
Angst moet je niet hebben zo blijkt als ik net vijf minuten de grens tussen Georgië en Armenië over ben.
Overigens een van de nog twee geopende grenzen, andere grenzen zijn namelijk dicht vanwege de lopende burgeroorlog met Azerbeidzjan en Turkije, en gaat sinds jaar en dag over de enclave Nagorno-Karabach die momenteel onafhankelijk is van Azerbeidzjan, hoewel dit nog niet officieel onderkend is.
Grappen maken ze nog wel aan de lopende band over hun buurlanden, maar niet te hard, want als Georgië of Iran zich tegen hen keert dan zijn ze helemaal het bokje.
Je snapt dat doordat Armenië met een aantal landen behoorlijk op gespannen voet leeft er een grote economische crisis heerst, en vooral leunt op de Armenen buiten Armenië, en dat zijn er 7 a 10 miljoen, ten opzichte van de 3 miljoen die er in Armenië zelf wonen.
De weg die ik op de terugweg zal nemen is volkomen veilig, althans er wordt gemiddeld nog maar een keer per maand over en weer geschoten, dus het valt alles mee.
Overigens vind ik wegen een erg luxe naam voor een pad vol kraters, ontstaan door het winterse weer, en het niet op tijd repareren hiervan. Het goede nieuws; je zult niks missen van het landschap daar slapen onderweg je met geen mogelijkheid zal lukken.
Gelukkig is deze prachtig, van besneeuwde bergtoppen, groene uitgestrekte weides, afgewisseld door grauwe Sovjet blokken en vervallen industriepanden. Kabelbanen die al twintig jaar niet meer in productie zijn hangen stilzwijgend tussen de bergen.
Voor vervoer kan je het beste kiezen voor de marshrutky, oftewel de kippenbus of een shared taxi (omgerekend 11 euro van Tbilisi Georgie, naar Jerevan). Maar je kunt natuurlijk ook prima liften.
Dat laatste heb ik dit keer niet gedaan, maar ik kan absoluut zeggen dat ik mij als vrouw alleen zelden zo veilig heb gevoeld als in dit land. Want wat een ontzettende lieve en behulpzame mensen vind je hier!
Had ik me nog druk moeten maken over eventuele aardbevingen, geen zorgen; dit komt hooguit vijf keer per jaar voor.
De laatste aardbeving van formaat was in Spitak en vond plaats op 7 december 1988. De gehele stad Spitak werd verwoest, ook de steden Gjoemri en Vanadzor werden getroffen. Er vielen minstens 25.000 doden en meer dan 500.000 mensen raakten dakloos. Nog steeds woont een groot deel van deze overlevenden in de destijds gebouwde noodwoningen.
2. De muziek is briljant
Wat te denken van Cher, System of a Down en Chales Aznavour!
Jazeker alle drie, in uiteenlopende genres, zeer gerespecteerde artiesten die van origine uit Armenië komen.
Ok, nog een bekende dan; geliefd en gehaat. Want ja, wat kunnen ze nou eigenlijk? De Kardashians. Wel heeft deze familie Armenië bij de jeugd op de kaart gekregen. Kayne West, getrouwd met Kim Kardashian wist een spectaculair optreden van wel zeven minuten te geven tijdens de 100-jarige herdenking van de Genocide in Jerevan.
Na zijn kortstondige optreden sprong hij in het Swan Lake en brak de tumult uit.
Echter werden al snel flessen verkocht met water uit dit meer. Het zijn en blijven handelaren, die Armenen.
Moet ik Armenië nog ergens van kennen, wellicht het songfestival?
Want dat is behalve een over de top aan hysterie een behoorlijk politiek tafereel geworden. Zo werd zes jaar geleden het songfestival georganiseerd in Azerbeidzjan. Dit leverde een groot politiek probleem op voor Armenië, vanwege het doorlopende conflict met Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach. Armenië was lange tijd in dubio of zij nog mee wilden doen, maar drie maanden voor het festival laaide de ruzie tussen beide landen verder op na de dood van een Armeense soldaat aan de Armeens-Azerbeidzjaanse grens.
En stemmen? Die krijgen ze voornamelijk van de Georgiërs en de Russen.
3. Je kunt geen genoeg krijgen van kloosters
Mijn tocht gaat eerst langs Akhtala, een fort en klooster vol met prachtige fresco’s.
Hierna zal ik verder gaan via Haghbat wat tussen de toppen van de Debed Canyon is gelegen, gevolgd door een het klooster genaamd Sanahin. Beide twee prachtige plekken, en ontzettend indrukwekkend. Maar mijn aandacht wordt vooral gewekt door de verschillende dorpjes. Vaak nog troostelozer dan de Bijlmer, rijen flats in Sovjetstijl vol schotels en op de weg een verdwaalde koe, maar allen tegen een decor van waanzinnige wit besneeuwde bergtoppen die Armenië van Turkije scheidt.
4. Je spuugt er niet in
Eten doen we bij een familie thuis, de BBQ staat al te roken en er liggen prima stukken vlees op te braden.
In tegenstelling tot hun buurlanden Iran en Turkije is Armenië Apostolisch en het eerste land dat het Christendom tot zich nam. Hier dus wel varkensvlees in overvloed, en waar je ook bent in Armenië, je ruikt de hele dag de heerlijke geur van geroosterd vlees.
De BBQ wordt geregeld door twee soldaten terwijl er door de kinderen gespeeld wordt met semi automatische speelgoedwapens. Wat opvalt is dat veel (jonge) mannen op straat gekleed gaan in hun legeruniform. Ze zijn dan ook allen verplicht om twee jaar in dienst te gaan, klaar om opgeroepen te worden.
Het geeft een rare nasmaak, wetende dat de oorlog nog zo dichtbij staat.
Waar gegeten wordt moet ook gedronken worden. Zo zul je bij de meeste families naast hun eigen wijn ook Armeense varianten op Vodka aangeboden krijgen, met alcohol percentages tussen de 30 en 50 procent.
Ook zijn ze maar wat groos op hun Brandy. Cognac dus, maar deze naam is beschermd door de Fransen.
De bekendste destilleerder is Ararat en vind je in Jerevan.
5. Je houdt wel van een feestje
Een groter contrast kun je je haast niet voorstellen na het platteland gezien te hebben.
Bij het binnen rijden van Jerevan waan je je in een prachtige westerse stad, een vol met gesoigneerde dames op hoge hakken, stoere behaarde mannen met grote zonnebrillen die de blits maken in hun glimmende SUV’s. Afgewisseld met Lada’s die een gemiddelde APK niet zouden doorstaan en oude mannetjes die op straat de volkssport van het land beoefenen; namelijk schaken.
Op iedere hoek van de straat, met name rondom Koghbatsi en Pushkin str. vind je leuke barretjes, fancy restaurants en jawel, Armeens kraft bier.
Dé plek om samen te komen is de verlichte fontein voor het Opera gebouw op Republique Square.
Opvallend is dat deze is omringt door Iraniërs, een van de buurlanden waar Armenia nog wel op goede voet mee staat. En na mijn bezoek aan Isfahan (Iran) weet ik zeker; Iraniërs zijn gek op water! Ook hier kijken ze verwonderd uit naar het wat kitscherige waterballet wat zich voor hen afspeelt.
Maar wat opvalt is dat alles hier groter, ouder, beter dan de rest van de wereld moet.
6. Indrukwekkende geschiedenis
Een van de redenen dat ik naar Jerevan wilde is om meer te weten te komen over de Armeense genocide. In 1915 zijn er ongeveer 1,5 miljoen Armeniërs gedood. Iets wat volgens de Armeniërs de Turken op hun geweten hebben.
Tot de dag van vandaag zijn deze twee landen met elkaar in strijd, en zijn de grenzen nog altijd gesloten.
De gruweldaden die zich hier hebben afgespeeld waren overigens een grote inspiratie voor Adolf Hitler ten tijden van de tweede Wereldoorlog. Ook hier werden gedeporteerden verkracht, verhongerd en had dit veelal de dood tot gevolg.
Turkije ontkent tot op de dag van vandaag dat genocide een juiste benaming is voor de massamoord op Armeniërs. Vele landen hebben de massamoord officieel erkend als genocide. In Nederland gaf de Tweede Kamer op donderdag 22 februari 2018 permissie de moord op honderdduizenden Armeniërs voortaan genocide te noemen. De regering blijft echter stellig spreken over ‘kwestie van de Armeense genocide.”
Net buiten Jerevan vind je het monument ter nagedachtenis aan de gruwelijkheden die zich hier hebben afgespeeld. En ook een prachtig museum waar alles op duidelijke en ingetogen wijze is gedocumenteerd.
Opdat wij niet vergeten.
Hoe kom je er?
Vanuit Tbilisi, Georgië ben je met een zo’n zes uur per auto in de hoofdstad Jerevan. Heb je een chauffeur uit Georgië, dan ben je er waarschijnlijk sneller.
Je hebt hier geen Visum nodig om het land binnen te komen. Dit zelfde geldt voor Georgië.
Via Envoy Hostel en Tours gaat er iedere woensdag en vrijdag een tour richting Jerevan-Tblisi.
Vanaf Schiphol vlieg je in 5 uur rechtstreeks op Jerevan. Tarieven liggen rond de €250,-.
Waar slaap je?
Er zijn in Yerevan genoeg hostels te vinden. De gemiddelde prijs in een dorm bedraag zo’n €7,-.
